خمسه آل عشق (یازهراء) . . .

دردِ عشق و غربت ولایت

پس از وصف درد و رابطه ی آن با عشق، حضت زهراء سلام الله علیها فرمود:

چاره اندیشی و رهگشایی در چنین شرایطی با ولایت است. هر کسی ولی ندارد، دین ندارد، و این ولی کسی جزء «علی علیه السلام» نیست، و دین در اطاعت از او پایدار می ماند، زیرا پدرم نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در روز «غدیر خم» بین قرآن و علی علیه السلام پیوند ایجاد کرد و فرمود: هرکه من مولای اویم، این – علی علیه السلام – مولای اوست؛ «من کنت مولاه فهذا علی مولاه». و این فرمان خداست که دین بدون علی علیه السلام کامل نمی گردد. [یا ایّها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس؛ ای رسول! برسان آنچه که از طرف خدایت مأمور ابلاغ آن هستی و اگر نرسانی، رسالت تو ناتمام می ماند، و خدا تو را از خطر دیگران حفظ می کند.(سوره مائده،آیه67)] همه ی حضار در روز غدیرخم این واقعه را شاهد بودند و نزد علی علیه السلام آمدند و به او تبریک گفتند، امّا بعد از پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم به سفارش او اعتنایی نکردند و با روشن کردن آتش فتنه، به جنگ علی علیه السلام آمدند و روزگار را در چشم او تیره و تار ساختند؛ و با وجود ایم که قصه ی غدیر خم را به یاد داشتند، علی علیه السلام را تنها گذاشتند و بازوی خیبر گشای او را به زنجیر کشیدند و از او بیعت برای بد اندیشانی خواستند که دین و دنیای خود را به وعده های دروغین آن ها باختند. آری! وقتی با طناب کینه دست مولا را بستند، سینه ی عرشیان را شکستند.

آنگاه حضرت زهراء سلام الله علیها عشق را خطاب کرد و فرمود:

عشق کارش آن است که دردِ ولی را جانانه بنوشد و جامه ی غربت و بی کسی را به تن کند، زیرا این غربت قرآن و ولایت است که دردِ فراوان می آورد و این که همه ی دل نگرانی های من این است که بی ولایت بمانم، ولایتی که آشیان عشق است، اکنون به من نزدیک شو تا سبوی دردم را به تو بنوشانم، هنگامی که دردِ مرا بنوشی، آه جانسوزی در تو پدید می آید که با آن عالم افروزی می کنی، سپس غربت مولا بر تو عیان می شود و شعله ی آهت تا آسمان، بالا می رود. عشق کارش هم آسمان سوزی است و هم دل افروزی. عشق هرگز درد خود را دی نی نمی دهد بلکه عشق همواره بنیاد خود را به آتش می کشد و بالاخره عشق همان قصه ی قالوا بلاست [الست بربکم قالوا بلی....(سوره اعراف،آیه172)] که با درد مولا، عالم آراء می شود:

راه چاره در ولایت خفته است                      این حقیقت را محمّد گفته است

دین ندارد هر که باشد بی ولی                          دین بماند در اطاعت از علی

بین قرآن و علی پیوند داد                                در غدیر خم به ما این پند داد

هرکه من مولای اویم این علی                               باشد او را مقتدای اوّلی

این بود دستور ربّ العالمین                            بی علی کامل نگردد کار دین

در غدیر خم شنیدند از رسول                       حکم حق را جملگی کرده قبول

آمده تبریک گویان بر علی                             گفته اند به به چه نیکو سروری

بعد پیغمبر نماند استوار                               تیره در چشم علی شد روزگار

فتنه آمد با علی در جنگ شد                        چشم مردم از خیانت رنگ شد

شد به زنجیر بازوی خیبر شکن                    در میان خاص و عام از مرد و زن

یاد دارند جمله گفتار نبی                               گفت: من را علی باشد ولی

یاد دارند قصه ی غدیر خم                            کاین علی شد بعد پیغمبر امیر

لیک دین خود را به دنیا باختند                            با بد اندیشان مولا ساختند

با طناب کینه ببستند دست او                         عرشیان را جمله پا بست او

چون ببستند دست او دستی نماند                  در میان عارفان مستی نماند

زان جنایت سینه ی حیدر شکست                حرمت قرآن و پیغمبر شکست

عشق کارش درد را نوشیدن است          جامه ی غربت  به تن پوشیدن است

غربت قرآن و دین درد آوَرَد                                     آه را شمشیر نامرد آوَرَد

خیمه ی دین است ولایت در جهان                   عشق با نام علی دارد نشان

درد زهرا بی ولایت ماندن است                    آشیان عشق را سوزاندن است

گر بنوشی دردِ من با آه و سوز                     آن زمان گردی در عالم دل فروز

غربت مولا شود بر تو عیان                          شعله آهت می کشد تا آسمان

عشق باید اسمان سوزی کند                      هم بسوزد هم دل افروزی کند

کی دمد در نی دمی فریاد خویش          عشق آتش می کشد بنیاد خویش

عشق یعنی قصه ی قالو بلا                                تک نوردی در بیابان بلا

عشق یعنی درد مولا خواستن                         سینه را با مهر او آراستن

تا نگردی با اطاعت رامِ او                         کی بنوشی قطره ای از جام او

چون بنوشی جام او پرواز کن                      عاشقی را در جهان آغاز کن

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یازهراء) . . .

نوازش و پرورش

حضرت زهراء سلام الله علیها عشق را مرحبا گفت و نوازش ها کرد و فرمود: تو جلوه ای از آب حیاتی و از سبوی حکمت الهی تراوش کرده ای، امّا اگر در همین آغاز تو را آب کوثر دهم، در مستی ابدی فرو می روی و تا ابد از روزگار باز می مانی؛ در حالی که به تو فرمان جهانداری داده اند و شرط جهانداری، بیداری و هوشیاری است و برای تحصیل بیداری باید دچار درد فراق شوی و این درد فراق است که ضمن بیداری، شور و حال اشتیاق می آورد. درد فراق را هیچ گاه از ناله های نی مجو که فقط هیاهو دارد و طالب دارو و درمان نیز هست.

آری، بیا درد فراق را از بازوهای کبود و ورم کرده ی من بچش، و از آتش فتنه ای که حریم کبریا را در خود گرفت و گنجینه ی اسرار را شکست، حقیقتِ دردِ فراق و هجران را بیاموز. آتش کینه ای که در بیت وحی شعله ور شد و خانه ی دین و قرآن را برای ابد سوزاند. درد و داغ را از جسارت دشمنی بیاموز که میخ درب را بر سینه ی زهراء سلام الله علیها نشاند. سینه ای که حصار کوثر و برج هستی را همایون اختر است.

چون شکاف در سینه ی زهراء سلام الله علیها ایجاد شد، روی لیلی عیان گشت و خون سرخی که از او جاری شد، در جهان عنوان مجنون به خود گرفت، و درد جانسوز عشق نیز فرزند آه و ناله ی زهراء سلام الله علیها است؛ آهی که کوه آتشبار و زینت اسحار است. درد زهراء سلام الله علیها غربت تنهایی درمیان آشنایان است؛ درد زهراء سلام الله علیها از نفاق خفته در ایمان است؛ درد زهراء سلام الله علیها از دشمنان دین نمای جهل فروش است؛ درد زهراء سلام الله علیها زندانی شدن عدالت و مردانگی است؛ درد زهراء سلام الله علیها آقا و سرور شدن فاسقان و فتنه انگیزان است؛ و بالاخره درد زهراء سلام الله علیها دین فروشانی است که جهل مردم را بازار خود ساخته اند.

گفت زهراء عشق را صد آفرین                            حق نهاده نام تو ماء معین

یعنی اصل آب از کوثر بود                                   یک قدح از حکمت دلبر بود

گر بنوشی قطره ای گردی خُمار                             باز مانی تا ابد از روزگار

چون تو مأموری جهان داری کنی                    لازم است تمرین بیداری کنی

شرط بیداری بود درد فراق                               درد آرد شور و حالِ اشتیاق

درد را از ناله های نی مجو                               آن ندارد درد الّا های و هوی

نی اگر دردش دهی افغان کند                             یا هوای دارو و درمان کند

نشنو از نی ناله ی بازو شنو                               از ورم های کبود او شنو

فتنه زد آتش حریم یار را                            در، شکست گنجینه ی اسرار را

آتشی در بیت وحی افروخته                         تا قیامت خانه ی دین سوخته

کعبه را از آن شرارت خانه سوخت               خرمن قرآن و دین را دانه سوخت

بین جسارت تا کجا دشمن کشاند                میخ در بر سینه ی زهراء نشاند

سینه ی زهراء حصار کوثر است                برج هستی را همایون اختر است

چون شگاف افتاد اندر سینه اش                 روی لیلی شد عیان ز آیینه اش

می از آن در جام ساقی خون شده          نام این خون در جهان مجنون شده

آه زهرا کوه آتشبار شد                            اشک چشمش زینت اسحار شد

درد زهراء غربت و دلواپسی است              در میان آشنایان بی کسی است

درد او از فتنه ی خیزان بود                                 از نفاق خفته در ایمان بود

درد زهراء دشمنان دین نماست                        مردمان جاهل بی اعتناست

جهل باشد ریشه ی فسق و فجور                     جهل باشد مادر تزویر و زور

جهل، اسد را بنده ی روبه کند                        عدل و مردی را درونِ چَه کند

فاسقان را جهل مولا می کند                            فتنه و آشوب برپا می کند

هرزه گردی و فساد بی حساب                   نزد جاهل می شود اسلام ناب

دشمنان از جهل سازند حربه ها                  می زنند بر پیکر دین ضربه ها

می کشند بر چهره ها از دین نقاب              از درون سازند بنایِ دین خراب

پیش مردم دیده گریان می کنند                 گاه هم تفسیر قرآن می کنند

جهل مردم مرکب رهوارشان                    دین فروشی هرکجا بازارشان

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یازهراء) . . .

«عشق در محضر حضرت زهرا سلام الله علیها»

عشق و کوثر

عشق سراسیمه خود را به حضور حضرت زهراء سلام الله علیها می رساند و پس از سلام عرضه می دارد: ای نیّر بُرج حیا! و ای عصمت حق را قبا! ای چشمه ی آب حیات و ای کشتی بحر نجات! تو حافظ غیب نبی و حامل عرش سرمدی هستی؛ فیض حق در تو جاری است و نسل پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در وجود تو استقرار یافت و چشمه ی کوثر در بحر تو جوشان است؛ نام من عشق است و از حبّ خدا در عالم تجلی کردم و ساکنان ملک و ملکوت طالب تجلی و ظهور من شده اند. جامه ی تجلی را نبی خدا صلی الله علیه و آله وسلم برایم دوخت و حضرت ولایت مدار علیه السلام آن را بر قامت من پوشانید و از سبوی ولایت باده های نابم نوشاند و جانم را با حقیقت زهد و عدالت آشنا کرد و با این دو عنصر، یعنی زهد و عدالت، معتدل گشتم. آنگاه با حماسه، قامتی موزون به من بخشید. اینک مرا به سوی تو فرستاد تا از کوثرت شراب مستی بنوشم و کام تشنگان دو عالم را از آب حیات کوثر سیراب نمایم. اینک آیا خواسته ام را اجابت می فرمایی؟ آب حیاتم می دهی تا ساکنان ملک و ملکوت را حیات بخشم؟ اگر به آبِ مهر و محبتت مرا بنوازی، من مهریه ات شوم و چون تو زهرایی گلستان تو می گردم.

عشق آمد پیش زهراء شرمگین                     گفت همچون بنده ی آزرمگین

السلام ای نیّر بُرج حیا                                  السلام ای عصمت حق را قبا

السلام ای چشمه ی آب حیات                      السلام ای کشتی بحر نجات

حافظ غیب نبی احمدی                                  حامل عرش خدای سرمدی

فیض حق جاری است در تو مستمر                 نسل احمد در وجودت مستتر

معنی حسن ازل یک سر تویی                    مصطفی را چشمه ی کوثر تویی

نام من عشق است از حبّ خدا                      در تجلّی گشتم از ذاتش جدا

طالبم اسماء و اعیان گشته اند                     ساکنان مُلکِ امکان گشته اند

از ضیاء حق شدم سرشار نور                         تا کنم بر عالم هستی ظهور

نفخه ی قدس خدا را از قضاء                           بر دمم بر جسم و جان اولیا

دوخت بهرم جامه ی مظهر نبی                          کرد بر اندام من مولا علی

گرچه گردم وصف قیل و قالشان                     می دمم بر اقتضای حالشان

از سبویش باده های ناب داد                              با طناب زهد جانم تاب داد

بی عدالت عشق چون گیرد زوال                 پس به من آموخت درس اعتدال

با حماسه قامتم موزون نمود                            داغ لیلایم زد و مجنون نمود

می دهی آبم که تا دریا شوم؟                    عرش را سر منزل و مأوا شوم؟

«کُلُّ شیٍ حَی» شود عنوان من؟                  مهر تو آمیزه ای در جان من؟

می شوی مهرم که تا مَهرت شوم؟ می شوی سلطان که تا شهرت شوم؟

چون تو زهرایی گلستانم نما                       نی اگر خواهی نیستانم نما

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یاعلی) . . .

عشق و حماسه

مولا علیه السلام به عشق فرمود: ای عشق! برای ظهور و تجلی نباید عجله کنی، زیرا تو هنوز صاحب حماسه نشدی و بدون حماسه، مفهوم و معنی پیدا نمی کنی و روح حق در تو هویدا نمی شود. من چون جان به جانان تسلیم کرده ام، جیدر عنوان گرفته ام و قلعه ی خیبری در مشت من است و پشت به هیچ نبردی نکرده ام، زیرا عشقِ حماسی، کوبیدن نیست، بلکه زیبا ساختن است و حتی عشق هم با حماسه جاودان می شود و شورِ مستی در رگ مردان می گردد. گاه پرچم فتح و ظفر است و گاهی هم شعله ی آه سحر؛ گاه دریا را از خروش خزر می شکافد و گاهی هم در کُنجی خموش می نشیند؛ گاه در ذوالفقار می درخشد و گاهی هم از درد روزگار می نالد.

بنابراین عاشقی بدون حماسه، مطلوب نیست، چاره آن است که خویش را از اغبار عریان کنی و سینه ات را از داغ من بریان، آنگاه نزد زهرا سلام الله علیها می روی تا تو را در حوض کوثر شستشو دهد و از گُلِ مهرش رنگ و بو. پس از آن رمز حماسه را به تو خواهد آموخت.

گفت مولا: عشق را تعجیل چیست؟        بی حماسه عشق را تحویل نیست

با حماسه عشق معنا می شود                     روح حق در او هویدا می شود

چون علی جان را به جانان داده است            ایرد او را حیدر عنوان داده است

قلعه های خیبری در مشت من                    کس ندیده در نبردی پشت من

با حماسه، عشق جاویدان شود                 شور مستی در رگ مردان شود

گاه گیرد رایت فتح و ظفر                              گاه گردد شعله ی آه سحر

گه تلألو می کند در ذوالفقار                              گاه می نالد ز درد روزگار

پس حماسه عشق را جولان دهد                    ابر او را هر زمان باران دهد

بی حماسه، عاشقی مطلوب نیست  بی شجاعت، عشق را آشوب نیست

چاره آن است خویش را عریان کنی              سینه را از داغ من بریان کنی

بعد از آن در حوض کوثر می روی                    سینه از داغ من بریان کنی

بعد از آن در حوض کوثر می روی                     نزد زهرای مطهر می روی

تا دهد این داغ را او شستشو                   وز گُلِ مهر و صفایش رنگ و بو

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یاعلی) . . .

عشق در دبستان تربیت علی علیه السلام

عشق وقتی وارد دبستان علی علیه السلام شد، در آغاز لباس زهد بر تن کرد و دریافت که عدالت خواهی با زهد معنی می شود؛ یعنی عشق با زهد، جان پرور و با عدالت، جهان گستر می گردد. آنگاه که می بیند دو قرص نان جو غذای علی علیه السلام و دو کهنه پیراهن ردای اوست، سرگشته و حیران او می شود و چون او را از حبّ دنیا عاری می بیند، با همه ی آوازش در وجود علی علیه السلام جاری می شود و وقتی در دل شبها چشم ناخفته ی او را می یابد که شب را بی خوابی کرده و آسمان را از ناله اش بی تاب، و نخل ها در فکر علی ذکر می گویند و چاه نیز از اشک چون درّ او پُر شده است، با همه ی وجود، خود را تسلیم مولا می کند، و روز ها چون غنچه ای در باغ و شب ها چون دردی با داغ مولا علیه السلام زندگی می کند. پس از ایّامی چون عشق خود را رعنا و قد و بالایش را جهان آرا می بیند، دست بر دامن مولا می زند و عرضه می دارد: ای دل افروز! لایق جان شده ام تا عالمی را در ساز و سوز بگیرم؟ آیا از فروغت نور تابانم می دهدی تا سُرخی رخسار مستان شوم؟

با عدالت شد علی وحدت مدار                       عشق با زهد علی شد پایدار

پس نگو او چون عدالتخواه شد                       یا چرا شب ها رفیق چاه شد

چون علی مولود عشق و مستی است     با عدالت، مستی او هستی است

عشق با زهد علی جان پرور است                عشق در عالم غلام قنبر است

عشق در سرگشتگی زاینده است                 عشق با آه علی پاینده است

چون دو قرص نان جو نان علی است          عشق پر آوازه حیران علی است

گفت دنیا را، به نزدیکم میا                               کردم از تو بر دو جامه اکتفا

آن دو را هم بهرِ خود تنها نخواست                گه تن قنبر گهی بر او قباست

چون علی از حبّ دنیا عاری است               جویبار عشق در او جاری است

شب هم از عشق علی بی خواب بود            آسمان از ناله اش بی تاب بود

نخل ها بیدار در فکر علی                               ناله ی صحرا همه ذکر علی

چاه هم از درد علی پُر بوده است              آبش از اشک علی دُرّ  بوده است

عشق چون طفل دبستان علی                       پروریده شد به بُستان علی

روزها چون غنچه ای در باغ بود                       شب ولی با درد مولا داغ بود

بعد از آن که عشق رعنایی گرفت                     قد و بالایش دلارایی گرفت

از خُم مولا علی جامی چشید                    از سورش غیب پیغامی شنید

دست زد بر دامن شیر خدا                     می دهی رخصت مرا ای لا فتی؟

لایق جان گشته ام ای دلفروز!                   تا بگیرم عالمی در ساز و سوز

از فروغت نور تابان می دهی؟               سرخی رخسار مستان می دهی؟

در تجلی چون ولی الله تویی                    عشق را سر منزل و درگه تویی

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یاعلی) . . .

ادامه، عشق در محضر ولایت . . .

چون نور علی علیه السلام در کعبه نزول کرد، در واقع عالم ارواح و عقول خلق شدند. خانه ی کعبه نیز از نور ولایت او روشن است؛ صفای صفا و سخای مروه نیز از علی علیه السلام است. آب زمزم از عشق او، از سینه ی خاک می جوشد؛ سینه ی سینا از نور او چاک چاک است، و معجزه عیسی علیه السلام نیز از دَم او برخاسته است.

باب افتتاح جهان و اختنام آن علی علیه السلام است و نیز شهر علم نبی صلی الله علیه و آله وسلم را باب و دریای معارف او را چشمه ی ناب است. قامت او در استقامت چنان مستقیم است که صد قیامت در او مقیم اند، من هرچه از وصف آن والا مقام بگویم، سرّ خاص او در کلام نیاید. امّا ای عشق! تو باید از دامن او خروج کنی، زیرا جام مستی را در ولایت او نهاده اند و خلعت عاشقی را از مهر او بافته اند. و بدان که خلعت عشق از زهد و تقوای علی علیه السلام است و شربت عشق نیز ناله ی جانسوز شب های اوست.

پس ای عشق! بیا خلعت او را بپوش و از جام او بنوش، آنگاه عدالت او را بستان و عبادت علی را عنوان خود قرار ده؛ در غیر اینصورت نمی توانی در علم قیام و هستی را به انتظام درآوری.

نور او چـون کرد در کعبـه نزول                 خلــق شــد ارواح علـوی و عقول

کعبه از نور علـی روشـنگر است           هم صفا و مروه و هم مشعر است

چون صفا گوید صفایم از علی است      مروه هم گوید سخایم از علی است

زمزم از عشق علی جوشد ز خاک          سینه ی سینا ز نورش چاک چاک

معجز عیسی اگر دم بـوده اسـت        آن دم از عشق علی هم بوده است

بابِ آغــاز جـهــان و اخـتـنـــام                   روضه ای در گلشـن بیت الحرام

شهر دانش احمد و بابش علی است    چشمه ای از قلزم نابش علی است

قــامتــی در اســتقامت مسـتقیم              صــد قیامـت انـدر او بینـی مقیم

من چه گویم وصف آن والا مقـام                 سرّ خاص الخـاص نایـد در کـلام

من همین گویم از آن ذات البروج                عشــق از دامان او کرده خـروج

عشــق را در جــام او انـداخـتـند                جامـه ی مـا را ز مهـرش بافتنـد

هر که را از عشق خلعت می دهند           بــاده از جــام ولایـت می دهنـد

خلعت از عشق، زهد و تقوی علی است ناله ی جانسوز شب های علی است

بـی عدالـت عشـق را بستان نبود               بـی عبادت عشـق را عنوان نبود

بـا علـی کـرد عشق در عالم قیام               از قـیامـش عـالمــی در انتــظام

یاعلی؛

خمسه آل عشق (یاعلی) . . .

« عشق در محضر ولایت امیر المؤمنین علیه السلام»

عشق وقتی در محضر ولایت درآمد، و شاگرد دبستان او شد، به او آموختند که: کنز مخفی گوهرش علی علیه السلام است و خود فرمود که نقطه اندر «باء» بسم الله هستم و حبّ ذات حق را مظهرم؛ همان طور که کمال رسالت به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم ختم شد، کمال اولیاء نیز به ولایت علی علیه السلام است[همان گونه که خاتم رسالت، حضرت محمّد صلی الله علیه و آله وسلم است، خاتم ولایت مطلقه نیز، حضرت علی علیه السلام است]. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را با خدا حالاتی بود که تنها علی علیه السلام در آن حالات با او حضور داشت، ایشان با جمیع انبیاء علیه السلام در نهان بوده است، امّا با خاتم پیامبران در نهان و عیان سیر می کرد [رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «لی مع الله حالات، لا یسعنی ملک مقرب و لا نبی مرسل؛ مرا با خدا حالاتی است که در آن هیچ ملک مقرب و نبی مرسل را راهی نیست.] و رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم درباره او فرمود: من و علی از نور واحد هستیم [رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «أنا و علیٍّ من نورِ واحد»؛ من و علی از نور واحدی هستیم.]؛ آفتاب در عالم لاهوت و مصدر افعال در ناسوت علی علیه السلام است.

سرّ خلقت در ولایت خفته است                      ایــن حقیقت را محمد گفته است

زنــدگی را با علــی آغــاز کـن                           ســینه را با مهــر او دمســاز کن

کنز مخفی گوهرش باشد علــی                      حبّ ذاتــی مظهـرش باشــد علی

نقطه اندر «باء» بسم الله علی است         سرّ لوح و نسخه ی اسماء علی است

خاتــم دور نبــی پیغمبر اســت                           خاتــم دور ولایـت حیــدر اســت

لی مع الله قرب احمد بوده است                    لیک علی هم با محمّد بوده اسـت

بــا جمیــع انبیــاء انــدر نهــان                            بــا محمّـد در نهــان و در عیـــان

نـور او از نور احمد کی جداست                  مرتضی همرنگ و بوی مصطفی است

آفتاب عالم لاهوت علــی اسـت                      مصدر افعال در ناسوت علی است

یاعلی؛

خمسه آل عشق . . .

عشق در محضر خلیفة الله

عشق، بی درنگ به محضر خلیفة الله آمد و پس از سلام و تعظیم گفت: آیا تو همان خلیفه ای هستی که حق تعالی برگزید؟ آیا تو همان صورتی که آیینه ی نگار است؟ ناگهان آن خلیفه فرمود: آری. نام این صورت، حقیقت محمّدیه صلی الله علیه و آله وسلم است، که معلّم اسماء الهی است و فیض مقدس هم او را گویند، و او خلیفه ای است که عالِم به سرّ و نهان است و لباس حضرت آدم را بر او پوشانده اند؛ یعنی ظهور او با خلافت آدم علیه السلام شروع می شود. چنانچه رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: کنت نبیّاً و آدم بین الماء و الطین؛ [من نبی بودم؛ در حالی که حضرت آدم بین آب و گل بود]. و در وجود هر نبی صلی الله علیه و آله وسلم به تناسب ظرفیت وجودی آن ها ظاهر می شود و انتهای سیر او وجود حضرت ختمی مرتبت است که اوج کمال ولایت است و این خلیفه ی اعظم برای انبساط وجود دارای ولایت مطلقه است که مظهر این ولایت، علی بن ابی طالب علیه السلام است؛ چنان که فرمود: کنت ولیاً و آدم بین الماء و الطین [من ولی بودم؛ در حالی که آدم بین آب و گل بود]. ولایت از جهت باطن، نامش «ولی» است و در تجلی، او را نور اول گویند. چنانچه «اول ما خلق الله نوری» [رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: اول چیزی که خدا خلق کرد، نور من بود]. پس بدون ولایت، ظهوری حاصل نمی شود و این ولایت است که حاصل هستی تمام موجودات است. اگر از عاشقان پاک سرشت سؤال کنی، معنی «لولاک لما خلقت الافلاک» [حق تعالی می فرماید: اگر تو نبودی، "حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم" افلاک را خلق نمی کردم] را خوب می دانند، بنابراین هستی جاودان، از آن کسی است که در نور ولایت زنده می شود. آنگاه با صراحت به عشق فرمود: اگر واقعاً در جستجوی آنی که خلایق را به معرفت خدا برسانی، بدون ولایت کار، تو عین خطاست؛ پس ای عشق نورآموز! تو را نزد استاد این حکمت می فرستم که نام او «علی» است و در ظهور اوّلی ما را ولی است؛ یعنی مظهر ولایت مطلقه است:

نـام ایـن سـینه محمـد یـاد شـد             با علــی همــزاد در ایجــاد شــد

عَلَّـمَ الاَسـماء شـده تدریــس او           فیض اقدس هم به جد تقدیس او

عالِم سـرّ و خفـایـش کـرده اند                خـاک آدم را ردایــش کـرده انـد

در وجـود هـر نبـی ظاهـر شـود              مـقـتــدای دولـتــی قــادر شـــود

آینه ی نــور اسـت نور لـم یزل              بـر دَمَــد از مـشــرق صــبـح ازل

گرچه کرد آن نور از آدم طلوع            هسـت در باطـن، محمد را شـروع

گه ظهـورش در خلیل الله شـود            گــه چنــان نــوحِ نبــی الله شــود

گاه چون موسی شود سینا نشان     گاه عیســی می شــود روح الجنان

تـا کمالـش اسـم خاتم می شـود        منــتــهای ســیـر آدم مــی شــود

روضه ی اُنـسِ مـرا گردد ولــی               نــور او هـمــرنــگ بـا نـور عـلـی

منـشـأ خـیــر کثـیــر متـصـــل                نــور او از مــن نـگــردد منفـصـل

منبسـط از او وجـودم مـی شـود          جــویبــار از فیــض رودم می شود

سـاری و جاری در اجزای جهان           هـم کـه مَجـلای ظهورش در عیان

بـر فــراز قُبّـه ی هسـتـی عَـلَـم           منطــق تقــریر و لوح هست و قلم

کنـز مخفـی را شـود امّ الکتـاب            می دَرَد از چهــره ی اسماء نقاب

شـاهـبــاز اوج اَو اَدنـــی شـــود            جبـرئیل، مبهوت زین معنا شــود

می کند از حضرت وحدت عدول             حاکــم قوس صعود است و نزول

ایـن حکومـت منشـأ کثرت بود              باطــن او محــو در وحــدت بــود

وجهـه ی باطن بود نامـش ولــی           در تـجـلـــی اوســت نــور اوَّلــی

بی ولایت کی ظهوری حاصل است    هســتـی ما را ولایت حامـل اسـت

چــون بینــی عاشــقــان پاک را             خــوب دانـنـد معـنـــی لـولاک را

وادی کشــف و شــهـود کبــریا     جز ولایت نیست نزد اولیاء علیه السلام

هـر کـه در نور ولایت زنده شـد             در دو عالــم دولتــی پاینــده شـد

عشق را گر میل عرفان خداست         بــی ولایت کــار او عیــن خطاست

پس برو ای عشـق نور آموز من             نــزد اســتاد جهــان افــروز مــن

نـزد استادی که نام او علی است         در ظهــور اوّلــی ما را ولــی است

یاعلی؛

خمسه آل عشق . . .

پاسخ ذات حق به عشق

ذات حق تعالی به عشق فرمود: ای نور بصرم! من که در بیان و نظر نمی گنجم؛ با این که مرا رؤیت و ظهوری نیست، این تقاضا را اجابت می کنم، از حبّ ذاتی صورتی می سازم تا نور مرا تجلی دهد، و این صورت، خلیفه ی من است و آیینه روی من می شود. [چنانچه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: من راَنی فقد رأی الحق؛ هر کس مرا ببیند، به مثابه آن است که خدا را دیده است.]

 

             عشق را حق گفت ای نور بصر

                                                             کـی بگنجـم در بیـان و در نظـر

            ذات مـن را رؤیتـی نبود عجب

                                                           لیک سـازم اسـتجابت این طلب

            از محبت صـورتی سـازم کنون

                                                              نوری از خود را در اندازم کنون

           پس خلیفه می نمایم سینه ای

                                                                تـا بــود روی مــرا آیـیـنـه ای

یاعلی؛

خمسه آل عشق . . .

عشق، حامل پیام صفات

عشق، پیام صفات را برگرفت و سراسیمه به محضر حضرت ذات آمد و رخصت طلبید؛ پس او را اذن دادند تا پیام صفات را اظهار کند. عشق پس از تعلیم و تشریف ادب گفت: جمله ی صفات از حضورت تقاضا دارند که از حُبّ ذاتی دم زنی و تا از پی آن دم، آدم و عالم خلق شوند؛ و نیز اظهار داشتند که چون آن ها را اقتضای ظهور عطاء نمودی، می توانند با ظهور خود آثار و برکات حضور را در فضای عالم ملک و ملکوت برافشانند، اگر از کلامت «کاف» و «نون» [انّما امره اذا اراد شیئاً أن یقول له کن فیکون.(یس،82)] صادر شود، همه به خلعت هستی، آراسته خواهند شد.

عشـق آمـد حامـل پیک صـفات                    بـی درنگ در محضر انوار ذات

گفـت مـن عیـن ممـاتم نـزد تـو                      لیـک مأمـور صـفاتـم نـزد تـو

خـواسـتند از حبّ ذاتی دم زنـی                 دم بـه خـلـق آدم و عالـم زنـی

اقتـضـای حالشـان باشـد ظهـور                    تـا بـر افشــاننـد آثـار حضــور

هـر کدامیـن را شـؤونی بایـدت                    از کلامـت کـاف و نونی بایدت

گو بگویی «کن» همه کان می شوند       کان و کائن طالب جان می شوند

یاعلی؛

خمسه آل عشق . . .

تجلی عشق

عشق از حبّ ذات کردگار ناشی می شود و از پرتو این عشق بود که موجودات در عالم مُلک و ملکوت آشکار شدند، به قول حافظ:

در ازل پرتو حسنش ز تجلی دم زد      عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

اما کیفیت تجلی به اسماء الهی مربوط می شود، زیرا این اسماء و صفات هستند که میل فصل و جدایی و ظهور و آفرینش را دارند. ماجرا این گونه بود که اسماء الهی نزد حضرت عشق می آیند و از عشق که تجلی حبّ ذاتی است تقاضا می کنند که پیغام آن ها را به حضرت ذات اقدس الهی برسانند که: ای ذات پاک الهی! تو اعلان فرمودی که: «کنت کنزاً مخفیاً» من گنج پنهانی بودم و دوست داشتم شناخته شوم، از این جهت به خلقت پرداختم. [کنت کنزاً مخفیاً فاحببتُ ان اعرف فخلقت الخلق.(حدیث قدسی)]و از طرفی ما هم تشنه ی ظهوریم، اگر چه نزد ذات، محو حضوریم.[ذات الهی را به اعتبار یکی از صفات اسم گویند؛ مثلاً به صفت علم، علیم و به صفت قدرت، قدیر گویند.] اگر حبّ خدا به تمنای ما تجلی کند، بار فیض او را به عالم حمل می کنیم.

عشــق یعنـی حُـبّ ذات کـردگـار            عالمـــی را کــرد بـا او آشـکار

نزد عشق، اسماء کرنـش کرده اند         میل فصل و آفرینـش کرده اند

گفتـــه اند ای یوســف بــازار مــا           حافــظ و داننــده ی اســرار ما

کنز مخفی را خدا بر خـود نوشـت        هم گِـلِ ما را ز اَحببتُ سرشـت

گرچه هستیم مزد او محـو حضـور         لیک باشیم تشنه ی فصل ظهور

حــبّ از او باشــد تمنــا هـم ز ما           گو تجــلی کن ز نورت ای خدا

چون جوادی، فضل کن آب حیات          تا فقیـران را رهانــی از ممــات

یاعلی؛

 

عشق . . .

باسمه الأعلی

با سلام؛

چند وقت پیش، کتابی خوندم با عنوان «خمسه آل عشق»، ـ هدیه ای بود از طرف یکی از اساتید دانشکده به تعدادی از بچه ها، که این حقیر هم در بینشون بودم؛ ـ مطالبش بسیار زیبا و سوزناک بود، برای همین قصد کردم مطالبش رو برای شما هم بنویسم، تا شما نیز چون شمع، بسوزید و آب شوید؛

سعی خواهم کرد هر روز عنوانی از مطالب رو براتون بزارم و امروز با مطالب جلد کتاب و مقدمه اش شروع کردم، و ان شاء الله با عنایات خاندان کرم علیه السلام و دعای شما بزرگواران، بتونم تا آخر پیش برم؛ و توصیه می کنم حتماً به طور مستمر مطالب رو بخونید؛

در این کتاب، نگاهت به عشق، چنان خواهد شد، که دیگر همه چیز را در پرتو آن می بینی و چنان عشق را مقدس و پاک خواهی یافت، که تمام عشق های زمینی را در ظلال میبینی، و . . .

 

عشق از حب ذات کردگار ناشی می شود و از پرتو این عشق بود که موجودات در عالم ملک و ملکوت آشکار شدند، به قول حافظ:

  در ازل پرتو حسنت زتجلی دم زد         عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

اما کیفیت تجلی به اسماء الهی مربوط می شود، زیرا این اسماء و صفات هستند که میل فصل و جدایی و ظهور و آفرینش را دارند. ماجرا این گونه بود که، اسماء الهی نزد حضرت عشق می آیند و . . .

خمسه آل عشق

عشق پیام صفات را برگرفت و سراسیمه به محضر حضرت ذات آمد و رخصت طلبید.

او را اذن دادند تا پیام صفات را اظهار کند. عشق پس از تعظیم و تشریف ادب گفت: . . .

 

مؤلف: دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی

 

بامقدمه: حضرت استاد علامه حسن زاده آملی

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ‌

در طلیعه رساله ی گرانقدر «خمسه آل عشق» اثر شایسته و پایسته و خواندنی و ماندنی جناب دکتر منصوری لاریجانی – أیّده الله سبحانه بإلقاءاته السبّوحیّته- یک کلمه از کتابم به نام «هزار و یک کلمه» را که در عشق عفیف نوشته ام، به حضور مبارک از باب درایت و اصحاب ولایت تقدیم میدارم، و توفیقات روز افزون همگان را در راه اعتلای به عشق حقیقی با حقیقۀ الحقائق خدای سبحان، و ارتقای به فهم خطاب محمّدی –صلی الله علیه و علی آله و سلّم- قرآن فرقان که «یهدی لِلّتی هی أقوم» مسألت دارم:

«کلمه- خواجه طوسی در شرح فصل هیجدهم نمط هشتم اشارات، عشق را چنین تعریف کرده است: «والحبّ إذا أفرط سمِّی عشقاً» یعنی محبّت که به غایت رسد عشق است. و اگر خواهی آن را ألفت بنامی هم روا است، و در آیات الفت قرآن تدبّر شود.

پیچک را بتازی «عَشَقه» گویند، و همچنین در فرهنگ فرانسه «Lier» به معنی بستن و پیوستن است، و پیچک را چون سخت به درخت می پیوندد لی ئِر «Lierre» گویند، که در اصطلاح صرف عربی «کثرۀ المبانی تدلّ علی کثرۀ المعانی»، و به همین مناسبت عاشق را «لی ئِر» خوانند.

دیدی که چگونه پیچک سخت درخت را در بر می گیرد، در باب عبادت اصول کافی (ج2-ص68-بتصحیح و اعراب این کمترین) از امام صادق علیه السلام، روایت شده است که آن حضرت فرمود: «قال رسول الله- صلّی الله علیه و علی آله و سلّم- : أَفْضَلُ‏ النَّاسِ‏ مَنْ عَشِقَ‏ الْعِبَادَةَ فَعَانَقَهَا وَ أَحَبَّهَا بِقَلْبِهِ وَ بَاشَرَهَا بِجَسَدِهِ وَ تَفَرَّغَ لَهَا فَهُوَ لَا یُبَالِی عَلَى مَا أَصْبَحَ مِنَ الدُّنْیَا عَلَى عُسْرٍ أَمْ عَلَى یُسْر» بهترین مردم کسی است که عاشق عبادت است و آن را در آغوش کشد و در دل دوست دارد و با تن آن را انجام دهد و برای آن خود را فارغ سازد (دل به کار دیگری مشغول نسازد) چنین شخصی باک ندارد که در دنیا به سختی زندگی کند یا در رفاه باشد.

نصر بن مزاحم منقری کوفی در کتاب صفّین گوید که أمیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در مسیر صفّین چون به نینوی رسید توقّف کرد و بدانجا اشارت نمود و فرمود : « هذا مناخ رکّاب و مصارع عشّاق، لا یسبقهم من قبلهم و لا یلحق من بعدهم»، [در این حدیث کلمه عشّاق ذکر شده که جمع عاشق است، و معشوق این عاشق حق سبحانه و تعالى است. (منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح،مقدمه‏2،ص:86)] و همین عبارت از امام باقر علیه السلام نیز روایت شده است. و حکیم نظامی –قدّس سرّه- به نظم فارسی چه خوش فرموده است:

عشقی که نه عشق جاودانی است             بازیچه شهوت جوانی است

عشق آینه بلند نور است                     شهوت ز حساب عشق دور است

در خاطر هرکه عشق ورزد                                عالم همه حبّه ای نیرزد

چون عاشق را کسی بکاود                              معشوق از او برون تراود

چون عشق بصدق ره نماید                            یک خوبی دوست ده نماید

مرحوم سیّد نعمت الله جزائری در انوار نعمانیه بسیار خوب از عشق بحث فرموده است.

و در دیوان این کمترین حسن حسن زاده آملی در پایان قصیده ای آمده است (ط2- ص72):

عشق سرچشمه فیض ازلی است                        فاعل و غایت اصل ایجاد

عشق سرسلسله املاک است               عشق سرخیل نبات است و جماد

عشق هم عاشق و هم معشوق است           عشق مبدأ بود و عشق معاد

منتهی همّت عقل است که این                          کاخ عالم نبود بی استاد

عشق بی پیر بر آورد خروش                   که جهان یکسره است عشق آباد

«حسن» از دوش شد عشق آبادی              بجز این نام و نشانیش مباد».

مزید توفیقات حضرت آقای دکتر منصوری لاریجانی – دامت برکاته- را در نشر معارف اصیل انسانی،وارتواء از مناهل آیات و سور قرآنی از فیّاض علی الإطلاق خدای متعالی مسألت دارم.

قم حسن زاده آملی 12/12/1387 هـ ش.

 

در شب عاشورا، عشق مهمان امام حسین علیه السلام می شود. در بزم سلحشوران، سفره ای گسترده از نوری میبیند که صورت دلدار، بی پرده در آن می درخشد و در آن بزم عارفانه، صدا و سوز و ساز، آهنگ نماز امام حسین علیه السلام بوده است. تکبیر امام با قیام عرشیان همراه بوده است. ساکنان عالم ملکوت، مفتون ذکر و مناجات ولی اعظم خدا بودند، شب خیره خیره نگاهش را بر ناله ی آنان دوخته بود.

هر جوان این قافله، در گوشه ای تنها نشسته و دست از هستی و جان نشسته، به ذکر  یا رب، یا رب، مشغول است، دیده ی هر یک، از اشک شوق تر، و دل در ترنم وصال دلبر بود و نغمه دل انگیز قرآن با آه هر یک، دمساز شده بود.

در این فضای معنوی و عرفانی، عشق نزد مولایش رسید و زانوی ادب بر زمین کوبید، تا شرح حال او را بنویسد.اما امام حسین علیه السلام به عشق فرمود: برای فردا خود را آماده کن و برای نگارش حماسه ی من در دفتر روزگار، نزد آموزگار عشق، زینب کبری علیها السلام برو، زیرا اوست که فنون عاشقی را انشاء و خون نامه را برای شهیدان امضاء می نماید و راه بعد از شهادت را در اسارت او طی نما و ناله ی او را نوای نی کن.

 

ادامه مطالب رو، ان شاء الله، فردا براتون می زارم . . .

یاعلی؛