یاعلی...

بسم الله...

علی(علیه‌السلام) که تجلّی عالی ذات اعلای الهی است برتر از آن است که به وصف درآید و برای او شبیه و نظیری ذکر شود؛ همان‏گونه که خود درباره شناخت پروردگار خویش فرمود:«لم یُطْلِع العقول علی تحدید صفته ولم یَحْجُبها عن واجب معرفته». همواره با الهام از بیان آن حضرت، ضمن اظهار خضوع و اعتراف به عجز، شناخت علی(علیه‌السلام) و معرّفی و تعریف آن حضرت در حدّ توان لازم است.

خورشید وجود او مانع نگرش و ظاهر هستی وی حجاب باطن اوست. آن موجودِ علْوی و سماوی که در کوتاه مدّتی زمینی شد، تنها کعبه می‏توانست تجلّی وجودش را پذیرا باشد و تنها محراب عبادتِ مسجد توان تحمّل بار سنگین شهادتش را داشت. هرجا که پا می‏نهاد سراج فتح و چراغ ظفر می‏افروخت.آغاز حیاتش طلوع هدایت و انجام شهادتش غروب سعادت بود. هر روز پیش از فجر طلوع می‏کرد و به فجر طلوع کردن می‏آموخت. غروب آفتابْ طلوع مناجات او بود و طلوع آفتابْ طلیعه جهاداو.

دنیا با تمامِ قامت در مقابل علی به طنازی و تن‏نازی ایستاد و علی با تمامِ قامتْ طغوای دنیا را با تبر تقوا شکست. قبضه شمشیر در کف علی به خود می‏بالید و احساس غرور می‏کرد و تیغ شمشیر برق‏زنان و رقص‏کنان خود را نماد آن قدرت یگانه دانسته، فخر می‏کرد.

همه و همه جلوه‏های کامل و کامل‏ترین جلوه‏های انسانی، که مَلک و فَلَک را به شگفتی نشانده است، مرهون حیات عارفانه و زندگانی شاهدانه اوست. او که جهان در برابر دیدگان جانش رژه می‏رفتند و بدها سرافکنده می‏شدند و خوبان سرفراز می‏خرامیدند. همه را نگار مکتب نرفته او نگاهی نافذ داشت و تا ژرفای حقایق و سویدای وقایع را در مشهد و مرآی خود می‏کشاند. حجاب دنیا و پرده آخرت در برابر چشم حقیقت‏بین او رنگی نداشت. چشم خورشید مضی‏ء و قلب قمر منیر را با نگاهش روشنی می‏بخشید. نگاه باطنْ بینش به ظاهرْ فتوا می‏داد و حجاب ظاهر در مقابل چشم نافذ او رونقی نداشت.

حیات عارفانه امام علی(علیه‌السلام) -  صفحه 7

عبادت نباتات...

هر گیاهى که از زمین روید             وحده لا شریک له گوید

ماه عبادت...

بار خدایا ماه رمضان را از عبادت و پرستش ما تو را مملوّ و پر گردان، و اوقات آن را بطاعت و فرمانبرى ما براى تو آراسته نما، و ما را در روزش بر روزه داشتن و در شبش بنماز و زارى بسوى (درگاه) تو و فروتنى براى تو و خوارى در برابر تو، یارى فرما تا روزش بر ما بغفلت و بیخبرى و شبش بتقصیر و کوتاهى (در عمل) گواهى ندهد (گواهى دادن شب و روز بزبان حال است و گفتار و کردار انسان در آن در علم خداى تعالى بمنزله گواهى دادن نزد او است).

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص291

شب های بخشش...

بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و هر گاه در هر شب از شبهاى این ماه ما براى تو بندگانى باشد که عفو و بخشیدنت آنها را آزاد مینماید، یا گذشتت ایشان را میبخشد پس ما بندگان را از آن بندگان بگردان، و ما را براى ماه ما از بهترین شایستگان و یاران (برگزیدگان) قرار ده (حضرت صادق- علیه السّلام- فرموده: در هر شب از ماه رمضان براى خدا آزاد شده و رها شدگانى از آتش است جز کسیکه بمسکر (آنچه مستى آورد) افطار کند «بخورد و بیاشامد» و در شب آخر مانند آنچه که در همه آن ماه آزاد کرده آزاد مینماید).

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص290

قرآن...

گِرد قرآن گَرد زیرا هر که در قرآن گریخت      آن جهان رست از عقوبت این جهان جست از فِتن‏

حکیم سنایى‏

روزه دست و پا و زبان...

و تا دست‏هامان را به (طلب یا فرا گرفتن) حرام دراز ننمائیم، و با پاهامان بسوى آنچه منع و حرام گشته نرویم، و تا شکمهامان نگاه ندارد و گرد نیاورد جز آنچه (خوردنى و آشامیدنى) که تو حلال و روا گردانیده‏اى، و زبانهامان گویا نشود جز بآنچه (قرآن مجید و گفتار پیغمبر اکرم و أئمّه معصومین- علیهم السّلام- که) تو خبر داده و بیان فرموده‏اى (این چند جمله اشاره بآداب و نیکو رفتارى روزه‏دار است که در این باره اخبار بسیار رسیده، روایت شده: زن روزه‏دار بکنیز خود دشنام داد، رسول خدا- صلّى اللّه علیه و آله- شنید، فرمود: طعام و خوراک آوردند و بآنزن امر کرد که بخور، گفت: من روزه هستم! حضرت فرمود: چگونه روزه هستى و بکنیز خود دشنام دادى؟! تنها روزه از خوردن و آشامیدن نیست. طعام خواستن حضرت براى آن زن روزه‏دار و امر بخوردن او شاهد از جهت این بوده که میدانسته روزه او روزه مستحبّى بوده، و احتمال میرود که روزه واجب بوده و امر حضرت بخوردن از روى تأدیب است یعنى مانند این روزه را پاداشى نیست و گرفتن و نگرفتن آن یکسان است اگر چه گرفتن آن واجب باشد) و رنج نکشیم جز در آنچه (عبادت خالق و خدمت بخلق که) بپاداش تو نزدیک گرداند، و بجا نیاوریم جز آنچه که از کیفر تو نگاه دارد، سپس همه آن کردارها را از رئاء و خودنمائى خود نمایان و از سمعه و شنواندن شنوانندگان خالص و پاکیزه گردان که در آن کسى را با تو شریک نگردانیم، و جز تو در آن مقصود و خواسته‏اى نطلبیم‏.

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص286

جهان...

هر آن چیزى که در عالم عیان است                  چو عکسى ز آفتاب آن جهان است‏

جهان چون زلف و خدّ و خال و ابروست             که هر چیزى بجاى خویش نیکوست

روزه با تمام وجود...

بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و شناسائى برترى آن را (بر ماههاى دیگر) و بزرگ داشتن حرمت و حقّش را (که قیام و ایستادگى بر آن واجب است) و دورى گزیدن از آنچه را که منع و حرام کرده‏اى بما الهام نما، و ما را بر روزه داشتن آن بوسیله بازداشتن اندام از گناهان و بکار بردن آن اندام در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می گرداند (خواسته تو در آن است) یارى فرما، تا با گوشهامان سخن بیهوده گوش ندهیم، و با چشمهامان بسوى بازى (کارهائى که انسان را از مقصود باز دارد) نشتابیم.

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص285

برتر از هزار ماه...

پس از آن (عبادت و بندگى در) شبى (شب نوزدهم یا بیست و یکم یا بیست و سوّم) از شبهاى آن را بر (عبادت در) شبهاى هزار ماه برترى داد (چون خیرات و برکات و نیکیها و سودهاى دینى و دنیوى در آن است) و آن را شب قدر نامید (شبى که خداى تعالى اجلها و روزیها و هر امرى که حادث میشود را مقدّر میفرماید) در آن شب (بسیارى از) فرشتگان و روح (القدس: جبرئیل یا وحى یا مخلوقى است بزرگتر از فرشتگان) بفرمان پروردگارشان بر هر که از بندگانش بخواهد با قضا و قدرى که محکم و استوار کرده (تغییر و تبدیلى در آن نیست) براى هر کارى (که خدا مقدّر فرموده) فرود میآیند، آن شب سلام و درود (فرشتگان) است (بر آنانکه براى نماز بپا ایستاده یا در حال رکوع و سجودند، یا آنکه شب سلامتى و رهائى از ضرر و زیان شیاطین است) که برکت و خیر آن تا آشکار شدن روشنى صبح و دائم و همیشه است.

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص285

سپاس...

و سپاس خدائى را سزا است که ماه خود ماه رمضان ماه صیام و روزه و ماه اسلام (ماه طاعت و فرمانبرى از جهت بسیارى طاعت و بندگى، یا ماه دین اسلام براى اینکه واجب شدن روزه آن از مختصّات این امّت است، حضرت صادق علیه السّلام می فرمود: خداوند روزه ماه رمضان را بر هیچیک از امّتهاى پیش از ما واجب نکرده است؛ و فرمود: خداوند روزه ماه رمضان را بر پیغمبران واجب گردانید نه بر امّتها، پس این امّت را به ماه رمضان «بر امّتهاى گذشته» برترى داد، و وجوب روزه آن را بر رسول خدا و بر امّت آن حضرت قرار داد) و ماه پاکیزگى، و ماه تصفیه و پاک کردن‏ (از گناهان، یا ماه تخلیص و رهائى از آنها) و ماه قیام و ایستادن (براى نماز در شبها) را یکى از آن راههاى احسان قرار داد آنچنان ماهى که قرآن در آن فرو فرستاده شد در حالیکه براى مردم راهنما (ى از گمراهى) و نشانه‏هاى آشکار رهبرى (حلال و حرام) و جدا کننده میان حقّ و باطل است.

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص283

 

از نامهاى خدا...

سعید ابن سالم گفته: نزد حضرت باقر- علیه السّلام- بودیم و از رمضان سخن میگفتیم، حضرت فرمود: نگوئید این رمضان، و نگوئید رمضان رفت و رمضان آمد، زیرا رمضان نامى از نامهاى خداى تعالى است نمیآید و نمیرود، آنکه میآید و میرود زایل و نیست شونده است، بلکه بگوئید شهر رمضان «ماه رمضان».

على بن الحسین، امام چهارم علیه السلام، الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام - تهران، چاپ: دوم، 1376ش.

یرمض الذّنوب . . .

از پیغمبر- صلّى اللّه علیه و آله- رسیده: رمضان نامیده شده براى آنکه «یرمض الذّنوب» گناهان را میسوزاند «میآمرزد»

الصحیفة السجادیة / ترجمه و شرح فیض الإسلام ؛ ص282