شناخت ائمه معصوم ع . . .
حدیث لوح . . .
جابر گفت: روزى بر سرورم خانم فاطمه زهراء علیها السّلام دخت گرامى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله براى تهنیت ولادت حسین علیه السّلام وارد شدم، دیدم در دستان مبارک آن حضرت طومارى سفید از درّ است، عرض کردم: اى سرور بانوان، این طومار چیست؟ فرمود: در آن اسامى امامان از اولادم مىباشد. منبع: احتجاج-ترجمه جعفرى، ج2، ص: 306
متن کامل حدیث را در ادامه مطلب مشاهده فرمایید. . .
حدیث لوح . . .
از أبو بصیر نقل است که گفت: هنگام وفات امام باقر علیه السّلام آن حضرت فرزند خود امام صادق علیهما السّلام را خوانده و عهد را بدو سپرد، پس برادرش زید بدو گفت:
چرا در باره من همان که در باره حسن و حسین علیهما السّلام رخداد اعمال نکردى، امید داشتم که کار منکرى از تو سر نزند!.
حضرت باقر علیه السّلام بدو فرمود: اى أبو الحسن (کنیه زید)، امانات در مثال نمىآیند، و نه عهود در رسوم، و هر آینه آنها امورى است سابق و نوشته شده از حجّتهاى خداوند تبارک و تعالى!. سپس آن حضرت جابر بن عبد اللَّه انصارىّ را خوانده و فرمود:
اى جابر، حدیث صحیفه را همان طور که دیدى براى ما بیان کن.
جابر گفت: بسیار خوب اى أبو جعفر، روزى بر سرورم خانم فاطمه زهراء علیها السّلام دخت گرامى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله براى تهنیت ولادت حسین علیه السّلام وارد شدم، دیدم در دستان مبارک آن حضرت طومارى سفید از درّ است، عرض کردم: اى سرور بانوان، این طومار چیست؟ فرمود: در آن اسامى امامان از اولادم مىباشد.
عرض کردم: آن را بمن دهید تا در آن بنگرم، فرمود: اى جابر، اگر ممنوعیت نبود حتماً این کار را مىکردم، و لیکن دست سودن به آن جز براى انبیاء و اوصیاء یا أهل بیت پیامبر ممنوع مىباشد، ولى تو اجازه دارى از ظاهر به داخل آن نگاه کنى.
جابر گفت: این جملات را در آن خواندم:
أبو القاسم محمّد بن عبد اللَّه مصطفى ابن عبد المطّلب ابن هاشم ابن عبد مناف، مادر او آمنه است.
أبو الحسن علىّ بن أبى طالب مرتضى، مادرش فاطمه بنت اسد ابن هاشم بن عبد مناف.
أبو محمّد حسن بن علىّ تقىّ.
أبو عبد اللّه حسین بن علىّ، مادر آن دو فاطمه دختر محمّد.
أبو محمّد علىّ بن حسین عدل، مادرش شهربانویه دخت یزدگرد ابن شهریار.
أبو جعفر محمّد بن على باقر، مادرش امّ عبد اللَّه دخت حسن بن علىّ بن أبى طالب.
أبو عبد اللَّه جعفر بن محمّد صادق، مادرش امّ فروه دخت قاسم بن محمّد بن أبى بکر.
أبو إبراهیم موسى بن جعفر ثقه، مادرش کنیزى بنام حمیده مصفّاة است.
أبو الحسن علىّ بن موسى رضا، مادرش کنیزى بنام نجمه است.
أبو جعفر محمّد بن علىّ زکىّ، مادرش کنیزى بنام خیزران است.
أبو الحسن علىّ بن محمّد امین، مادرش کنیزى بنام سوسن است.
أبو محمّد حسن بن علىّ رضى الله عنه، مادرش کنیزى بنام سمانه با کنیه أمّ حسن است.
أبو القاسم محمّد بن حسن، و او حجّة اللَّه قائم است، مادرش کنیزى بنام نرجس است.- درود و صلوات خداوند بر جمیع اینان باد .*
* این حدیث شریف که به حدیث لوح معروف است در برخى از کتب حدیثى مانند کتاب عیون أخبار الرّضا علیه السّلام نقل شده، جناب استاد غفّارى- أیّده اللَّه- در ذیل آن مطالبى را تحقیق فرمودهاند که ملخّص آن این است که:« مورّخان و شرح حال نویسان نوشتهاند که جابر در سال 78 هجرى در مدینه وفات کرد و برخى نیز سال 73، 74، 77 را ذکر کردهاند، و همگى اتّفاق دارند که جابر بن عبد اللَّه انصارىّ پیش از سال 80 وفات یافته، و حال آنکه وفات امام باقر علیه السّلام در سال 114 و به قولى 116 هجرى بوده است، پس چگونه جابر در وقت احتضار و فوت امام باقر علیه السّلام به حضور ایشان مشرّف شده است؟ بلکه جابر حتّى 16 سال و به قولى حدود 20 سال قبل از شهادت امام سجّاد علیه السّلام وفات نموده است، زیرا شهادت آن حضرت به سال 94 و یا 95 بوده است، و از ظاهر خبر این گونه بر مىآید که جابر محضر امام صادق علیه السّلام را نیز درک نموده، حال آنکه خود او خبرى را روایت مىکند که حضرت رسول صلّى اللَّه علیه و آله به او فرمودند:« تو زنده خواهى ماند تا فرزندم محمّد بن علىّ بن الحسین بن أبى طالب را- که در تورات به باقر معروف است- ملاقات کنى، وقتى او را دیدى سلام مرا به او برسان»، و ظاهر این خبر این است که جابر هیچ یک از ائمّه بعد از امام باقر علیه السّلام را زیارت نکرده است، و تصریح بنام و کینه مبارک امام زمان علیه السّلام همان طور که ملاحظه شد مرحوم شیخ صدوق مىگوید:« از نظر من جایز نیست نام مبارک آن حضرت با صراحت ذکر شود» و شاید صدوق رحمه اللَّه با این بیان خواسته است عدم اعتماد خود را به این حدیث بیان کند». در ضمن حدیث مذکور در متن کتاب از أبو بصیر نقل شده ولى در کتاب عیون با استناد از فردى مجهول بنام أبو نضره نقل شده، براى اطّلاعات بیشتر به کتاب عیون مترحم ج 1 ص 78 مراجعه شود.
احتجاج-ترجمه جعفرى، ج2، ص: 306
